Kırım Kilisesi ile ilk karşılaşmam, yıllar önce Beyoğlu Tünel’den, Kumbaracı Yokuşu’na kestirmeden gideyim derken bir tesadüf sonucu oldu. Neogotik tarzıyla Orta Çağ şatolarını andıran çok hoş ve etkileyici bir yapı, Kırım Kilisesi. Yolunuz Tünel’e düşerse bir göz atın derim; Alman Lisesi’nden aşağıya inen yokuşu bitirince önce sola, ardından hemen sağa dönünce, hiç beklemediğiniz bir anda çıkıverir karşınıza.
Kırım Kilisesi Tarihçesi
Kırım Kilisesi’nin tarihçesi Kırım Savaşı sonrası döneme dayanıyor. 22 Ekim 1868’de ibadete açılan Kırım Kilisesi’nin olduğu yerde, bir rivayete göre, önceleri bir Rum mezarlığı bulunuyordu. Söz konusu bu arazi, Sultan Abdülmecid tarafından, Kırım Savaşı’na katılan İngiliz askerlerinin anısına bir kilise yaptırmak isteyen İngilizlere tahsis edilmiş. 4 Ekim 1853 ve 30 Mart 1856 tarihleri arasında gerçekleşen Kırım Savaşı’nın, Rusların Akdeniz’e inmesini istemeyen Birleşik Krallık, Fransa ve Sardinya Krallığı’nın Osmanlı Devleti’nin tarafında savaşa dâhil olmasıyla Osmanlı’nın lehine sonuçlandığını da belirtelim.
Kırım Kilisesi'nin yapımında kullanılan siyah kesme taşlar Büyükada'dan, pencere kenarları ve köşelerdeki sarı kontürlerde kullanılan yumuşak taşlar da Malta Adası'ndan getirilmiş.
Savaşının anısına bir kilise yapma fikri ilk olarak 1856’da ortaya çıkıyor. Kırım Kilisesi için açılan mimarlık yarışmasını önce Mimar William Burges kazanıyor. Ancak hemen ardından, yarışma komitesi üyelerinde, Burges’in tasarımı ile ilgili, yeterince “İngiliz” olmadığı yönündeki görüşlerin artması sonucunda, projenin mimarının George Edmund Street olmasına karar veriliyor.
Bu arada Mimar G.E. Street’in, Kırımlı Kilisesi’ni tamamladıktan on yıl sonra, Kadıköy Moda’da, bugün “Barış Manço Evi” olarak bilinen Whittall Köşkü’nün karşısındaki All Saints Moda Kilisesi’ni de (1878) yaptığını belirtelim (Aşağıdaki resim).
Kırım Anglikan Kilisesi uzun yıllar hizmet verdikten sonra, 1970 yılında cemaatinin olmaması nedeniyle kapanır. Yirmi yıl kapalı kalan kilise 1990 yılında, Sri Lankalı Anglikan mültecilerin İngiliz Konsolosluğu’na müracaatları sonrasında, Konsolosluk’taki şapelin rahibi olan Ian Sherwood’un öncülüğünde onarılarak tekrar ibadete açılır.
Kırım Kilisesi ile ilgili şöyle ilginç bir hikâye anlatılıyor: Söylentiye göre, İngiliz Kraliçesi Victoria, kilisenin üzerinde bulunduğu arazinin Abdülmecid tarafından kilise için tahsis edilmesi jestine karşılık, on yıl sonra Abdülmecid’in halefi Abdülaziz’e, Londra yapımı yeni bir otomobil hediye eder. Bu otomobil Osmanlı Devleti’ne gelen ilk ve o zamanlar için tek otomobildir. Ancak dönemin şeyhülislamının, otomobilin “şeytan işi” olması yönündeki fetvasının ardından, otomobil Sarayburnu’ndan denize atılmak suretiyle imha edilir.
İngiltere’deki şu eserleri, Mimar G.E. Street‘in mimari tarzı hakkında bir fikir verebilir.
Kırım Kilisesi Konserleri
Kırım Kilisesi, büyülü atmosferi ve harika akustik özellikleriyle zaman zaman çeşitli konser ve performanslara sahne oluyor. İstanbul Bilgi Üniversitesi İletişim Fakültesi SoundPicnic kapsamında gerçekleşen, On Your Horizon grubunun Kırım Kilisesi konseri.
